İhalelerde Yolsuzluk Önlenebilir mi?

Kamuda ihalelerle ilgili yolsuzluk haberleri, artık sıradan bir rutine dönüşmüş durumda.

Özel sektörde nadiren rastlanan ihale yolsuzlukları, ne yazık ki az da olsa kamu kurumlarında çeşitli hilelerle sürdürülmeye çalışıldığı yapılan soruşturmalardan anlaşılmaktadır. Bu olumsuz durumda maalesef hazinemize ve milletimize ağır bir yük getirmektedir.

Günümüzde dört ana ihale yöntemi
uygulanmaktadır.

Açık ihale, belli istekliler arasında ihale, pazarlık usulü ve doğrudan temin.

Ancak, özellikle pazarlık ve doğrudan temin usulü suistimallere oldukça açık yapısıyla dikkat çekmektedir.

Pazarlık usulü, doğal afetler gibi acil durumlarda hızlı sonuç alınması gerektiğinde başvurulması öngörülen bir yol olmasına rağmen, kimi idarelerin türlü bahaneler üreterek bu yöntemi suistimal ettikleri görülmektedir.

Hatta bazen bedeli yüksek olan ihaleler bile, parçalara bölünerek, pazarlık usulüyle ihale edilebilir hale getirilmektedir. Bu sistem, maalesef, yolsuzluğa uygun bir zemin hazırlamakta ve firmaların rahatlıkla anlaşabilmelerine imkan sağlamaktadır.

Suistimal riski en yüksek yöntemlerden bir diğeri ise doğrudan temin sistemidir.

İdareler, zaman kazanmak uğruna işleri parçalara bölüp, doğrudan temin usulü ile sonuçlandırmayı tercih etmektedirler.

Bu durum, her ne kadar işlerin hızlanmasını sağlasa da, şeffaflık ve rekabet ilkelerini ihlal etmekte, yolsuzluk iddialarını beraberinde getirmektedir.

Kimi kamu kurumlarında sürekli aynı firmalardan doğrudan alımlar yapılması, tesadüf müdür bilinmez ama, oldukça düşündürücüdür.

Kamu ihalelerinin bir başka açmazı da ihale komisyonlarıyla işbirliği yaparak kazanç sağlayan aracılar ile ihale komisyonculuğundan beslenen çantacılardır. Bu kişiler, idareyi ve sistemi manipüle ederek haksız kazanç elde etmektedir.

Kamu ihalelerinde ihaleleri yürütenlerin uzmanlaştırılmaları sağlanmalıdır.

İhalelerdeki yolsuzlukların tamamen önlenmesi mümkün olmasa da, iç denetim sisteminin etkin çalışması, usulsüzlük yapanlara karşı taviz verilmemesi ve ihalelerin daha sade ve hızlı bir şekilde Elektronik Kamu Alımları Platformu (EKAP) aracılığıyla gerçekleştirilmesi bu tür olumsuzlukları azaltabilir.

Kamuoyu, adrese teslim ihale iddialarının bir an önce son bulmasını umutla beklemektedir.